De sauna kennen we voornamelijk als een warmtecabine afkomstig uit Finland, maar veel meer culturen hebben iets gelijkaardigs zoals de sauna. We nemen je mee op ontdekkingsreis door de wereld van de zweethut.
Finland
De geschiedenis van de Finse sauna begint onder de grond. Door het koude klimaat woonden de Finnen vroeger voor een deel in ondergrondse huizen. Om zichzelf voor de rest van de nacht te verwarmen, legden ze stenen in een vuur en wanneer deze heet waren, werden ze in de kamer geplaatst. Zo ontdekten ze al snel dat water over de stenen gooien, zorgde voor meer warmte. Snel daarna begonnen de Finnen saunahutten te bouwen die een open kachel hadden: de bekende savusauna’s.
Momenteel wordt er gebruik gemaakt van twee types sauna’s. Je hebt nog steeds de sauna met een kachel, maar deze sauna heeft een schoorsteen, zodat de cabine niet meer zwart ziet en de warmte ook langer blijft hangen. De andere sauna werkt op elektriciteit en wordt vaak gebruikt in hotels en flatgebouwen, waar veiligheid prioritair is. De meeste Finnen maken het liefst gebruik van een houtkachel, omdat deze de lucht minder droog maakt dan de elektrische kachel.
Het Romeinse Rijk
De Romeinen maakten vanaf de tweede eeuw voor Christus gebruik van publieke badhuizen die we thermen noemen. Net zoals bijna alles wat de Romeinen deden, werd ook het gebruik van de baden afgekeken van de Grieken. Het Latijnse woord thermae is afgeleid van het Griekse bijvoeglijk naamwoord thérmos, wat warm betekent. De Romeinen gebruikten deze baden niet enkel om zich te reinigen, maar ook om te sporten, mensen te ontmoeten en zelfs zaken te doen.
Alle thermen bestonden uit drie verschillende baden: van koud naar lauw tot warm. Om eruit te gaan moesten ze dezelfde route terug nemen. Sommige thermen voorzagen ook een sudatorium tussen het lauw en het warm bad: een kleine bakstenen ruimte met een vloer met gaatjes. Onder die vloer lag een stookruimte die de ruimte verwarmde. Een slaaf hield de vloer nat zodat de luchtvochtigheid vermoedelijk zo’n 75 procent inhield. Door de warmte van de vloer liepen de Romeinen op houten slippers.
Turkije en het Midden Oosten
In Turkije gaan ze naar de hamam of het Turks badhuis, dat vooral bekend staat voor zijn stoombad. De hamam werd bekend in de Westerse wereld dankzij het Ottomaanse Rijk. In de Midden-Oosterse wereld vind je ze vaak terug dichtbij een moskee. Voor moslims gaan bidden, moeten ze zich goed reinigen, en daarvoor maken ze gebruik van de hamam.
Voor de architectuur keken de moslims af van de Romeinen en hun badplaatsen. Zo maken zij ook gebruik van een koude, warme en hete ruimte, maar werd hun soort van baden wel aangepast. Hygiëne heeft een belangrijke plaats in de Islam en daarom maken moslims gebruik van stromend water in plaats van de dompelbaden van de Romeinen. Ook de volgorde van ruimtes is aangepast. Men gaat nu eerst naar de warmere ruimtes en pas naar de koudere ruimte wanneer het baden er op zit en ze nog wat willen genieten van een hapje en een drankje.
Japan en de oude Indiaanse stammen
Sinds de achtste eeuw maken ook Japanners gebruik van badhuizen. Deze Japanse Sintoos waren vroeger gratis badhuizen voor grote tempelgemeenschappen. Ze waren tot in de jaren ’70 belangrijk om mensen te ontmoeten en over de laatste nieuwtjes en roddels te discussiëren. De meeste sintoos hebben tegenwoordig ook een sauna. Een ander soort Japans bad zijn de onsen. Dat zijn baden gevuld met water uit een geiser, want Japan is een vulkanisch actief land. De onsen zijn zeer populair bij toeristen.
Helemaal aan de andere kant van de wereld maakten ook de indianen gebruik van warmtecabines, al waren deze in de vorm van een tipi. De tipi’s werden gebruikt bij ceremonies waarbij ze de vier elementen (aarde, vuur, water en lucht) vereerden. De mannen zaten aan de zuidelijke kant, de vrouwen aan de noordelijke kant. De ceremoniemeesteres – de tipi’s waren het terrein van de vrouwen – gooide dan water op stenen in het vuur dat stoom afgaf en de ruimte verwarmde. Ook de Meso-indianen maakten gebruik van een zweethut, een Temazcal, om ziektes te genezen en zwangere vrouwen voor te bereiden op de bevalling. De Maya’s hadden dan weer een zweetbad voor de reiniging van het lichaam.
